Hepatit d virüsü nasıl bulaşır ve risk faktörleri nelerdir?

Hepatit D virüsü, yalnızca Hepatit B virüsü (HBV) ile birlikte bulunabilen bir virüstür çünkü kendi başına çoğalamaz; HBV'nin yüzey antijenini (HBsAg) kullanarak enfeksiyona neden olur. Bu nedenle, HDV'nin bulaşması için kişide aktif bir Hepatit B enfeksiyonu olması veya HDV ile aynı anda HBV'ye maruz kalınması gerekir. HDV'nin başlıca bulaşma yolları şunlardır:

• Kan ve kan ürünleri: En yaygın bulaşma yoludur. Kontamine kan transfüzyonları, iğne paylaşımı (özellikle uyuşturucu kullanıcıları arasında), sterilize edilmemiş tıbbi veya cerrahi ekipmanlar (diş tedavileri, dövme, piercing gibi) yoluyla bulaşabilir.
• Cinsel temas: Korunmasız cinsel ilişki sırasında kan, semen veya vajinal sıvılar aracılığıyla bulaşma riski vardır, ancak bu HBV'ye göre daha düşüktür.
• Anneden bebeğe: Doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir, özellikle annede aktif HBV ve HDV enfeksiyonu varsa.
• Diğer vücut sıvıları: Tükürük gibi sıvılar teorik olarak bulaşabilse de, bu nadir görülür ve genellikle kanla kontamine olduğunda risk artar.

HDV, HBV'den daha hızlı ilerleyebilir ve ciddi karaciğer hastalıklarına yol açabilir. Bulaşmayı önlemenin en etkili yolu, Hepatit B aşısı olmaktır, çünkü HBV'yi önlemek dolaylı olarak HDV'yi de engeller.

HDV enfeksiyonu için risk faktörleri, temelde HBV ile benzerdir, ancak HDV özellikle belirli gruplarda daha yaygındır. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Hepatit B taşıyıcıları: Kronik HBV enfeksiyonu olan kişiler, HDV'ye yakalanma açısından en yüksek risk altındadır. HDV, bu kişilerde "süperenfeksiyon" olarak adlandırılan duruma neden olabilir ve karaciğer hasarını hızlandırabilir.
• Uyuşturucu kullanıcıları: İntravenöz (damar içi) uyuşturucu kullanan ve iğneleri paylaşan bireyler, kan yoluyla bulaşma nedeniyle yüksek risk taşır.
• Kontrolsüz kan transfüzyonu veya organ nakli: Güvenlik önlemlerinin yetersiz olduğu bölgelerde, HDV bulaşmış kan veya organlarla enfeksiyon riski artar.
• Korunmasız cinsel ilişki: Çok eşli cinsel yaşam veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyon öyküsü olanlar risk altındadır.
• Tıbbi veya kozmetik prosedürler: Sterilizasyonun yetersiz olduğu durumlarda yapılan diş tedavileri, dövme, piercing veya sünnet gibi işlemler risk oluşturur.
• Sağlık çalışanları: Kan veya vücut sıvılarıyla temas eden sağlık personeli, kazara iğne batması gibi durumlarda risk altında olabilir.
• Yüksek prevalanslı bölgelerde yaşamak: HDV, Akdeniz ülkeleri, Orta Doğu, Orta Asya ve bazı Güney Amerika bölgeleri gibi Hepatit B'nin yaygın olduğu yerlerde daha sık görülür.
• Aile içi bulaş: HDV enfeksiyonu olan bireylerle yakın temas, özellikle hijyen kurallarına uyulmadığında riski artırabilir.

Riskleri azaltmak için, Hepatit B aşısı olmak, güvenli cinsel ilişki uygulamak, steril ekipman kullanmak ve kan ürünlerinin güvenliğini sağlamak önemlidir. Hepatit B taşıyıcıları, düzenli tıbbi takip ile HDV enfeksiyonu açısından izlenmelidir.