Hepatit b aşısı ne zaman yapılmalı ve kimler olmalı?

Hepatit B aşısı, Hepatit B virüsüne (HBV) karşı koruma sağlayan güvenli ve etkili bir aşıdır. Bu virüs, karaciğer iltihabına (hepatit) neden olabilir ve uzun vadede siroz, karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Aşı, inaktive (ölü) virüs bileşenleri kullanılarak üretilir ve bağışıklık sistemini virüse karşı hazırlar. Genellikle üç doz halinde uygulanır ve çoğu insanda ömür boyu koruma sağlar. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin sağlık otoriteleri, Hepatit B aşısını rutin aşılama programlarına dahil etmiştir.

Hepatit B aşısının zamanlaması, yaş gruplarına ve risk faktörlerine göre değişiklik gösterir. İdeal olarak, aşılama bebeklik döneminde başlar, ancak daha önce aşılanmamış çocuklar, ergenler ve yetişkinler de aşı olabilir. Aşı programı genellikle üç doz şeklinde planlanır:

• Bebeklerde: İlk doz doğumdan hemen sonra (ilk 24 saat içinde) yapılmalıdır. İkinci doz 1-2 aylıkken, üçüncü doz ise 6-18 aylıkken tamamlanır. Bu, bebekleri erken dönemde Hepatit B'ye karşı korumak için kritiktir.
• Çocuklar ve Ergenler: Eğer bebeklikte aşılanmamışlarsa, 0, 1-2 ay ve 6-12 ay aralıklarla üç doz halinde aşı yapılabilir. Ergenlik döneminde (11-15 yaş) hızlandırılmış iki doz programı da bazı durumlarda uygulanabilir.
• Yetişkinler: Aşılanmamış yetişkinler için standart program, 0, 1 ay ve 6 ay şeklinde üç dozdur. Risk altındaki kişilerde daha hızlı bir program (0, 1, 2 ay ve 12. ayda rapel) tercih edilebilir. Aşılamadan sonra, bağışıklık durumunu kontrol etmek için antikor testi yapılması önerilir, özellikle risk gruplarında.

Acil durumlarda (örneğin, Hepatit B'li birine maruz kalma), aşının hızlandırılmış programlarla uygulanması gerekebilir. Hamilelik sırasında aşı güvenli kabul edilir ve riskli durumlarda önerilebilir. Aşı zamanlaması konusunda bir sağlık uzmanına danışmak en iyisidir, çünkü bireysel ihtiyaçlara göre ayarlamalar yapılabilir.

Hepatit B aşısı, herkes için önerilir, ancak özellikle belirli grupların aşılanması hayati önem taşır. DSÖ ve çoğu sağlık kuruluşu, evrensel aşılamayı destekler, yani tüm bebekler, çocuklar ve aşılanmamış yetişkinler aşı olmalıdır. İşte aşı önerilen başlıca gruplar:

• Bebekler, çocuklar ve ergenler: Rutin aşılama programının bir parçası olarak tüm bebekler aşılanmalıdır. Okul öncesi ve ergenlik döneminde aşı durumu kontrol edilip, eksiklikler tamamlanmalıdır.
• Yüksek risk altındaki yetişkinler: Bu grup, Hepatit B virüsüne maruz kalma olasılığı yüksek olan kişileri içerir. Örnekler arasında sağlık çalışanları (doktorlar, hemşireler, laboratuvar personeli), kan ve vücut sıvılarıyla temas eden kişiler, diyaliz hastaları, kan ürünleri alanlar, birden fazla cinsel partneri olanlar, eşcinsel erkekler, Hepatit B'li kişilerle aynı evde yaşayanlar, damar içi ilaç kullanıcıları, cezaevi mahkumları ve kronik karaciğer hastalığı olanlar bulunur.
• Seyahat edenler: Hepatit B'nin yaygın olduğu bölgelere (örneğin, Asya, Afrika, Doğu Avrupa) seyahat eden veya bu bölgelerde yaşayan kişiler aşı olmalıdır.
• Hamile kadınlar: Eğer risk altındalarsa veya önceden aşılanmamışlarsa, hamilelik sırasında aşı yapılabilir; bu, hem anneyi hem de bebeği korur.
• Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler: HIV/AIDS hastaları veya immünosupresif tedavi görenler gibi gruplar, Hepatit B'ye karşı daha savunmasız oldukları için aşılanmalıdır.

Aşı, genel olarak güvenlidir ve ciddi yan etkiler nadirdir. Hafif yan etkiler arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya hafif ateş sayılabilir. Hepatit B aşısı olmadan önce, alerjik reaksiyon öyküsü olan kişiler doktorlarına danışmalıdır. Unutmayın, aşılanma sadece bireyi değil, toplum sağlığını da korur; Hepatit B'nin yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Eğer aşı durumunuzdan emin değilseniz, bir sağlık kuruluşuna başvurarak test yaptırabilir ve aşı programınızı planlayabilirsiniz.